Rom. 1, 14-15.

Rom. 1, 14-15. Eg har ei skuld.

Her er ei ny side ved evangeliet. Det handlar ikkje berre om «Kristus for oss», men også om Kristus i oss og ved oss. Her er det det siste me skal ta fram. Somme er litt einsidige og tenkjer slik: Det er godt at eg er frelst og nokre av mine næraste. Elles er mange nok opptekne med å leva for seg sjølv og gjera det dei har lyst til. Her tenkjer eg ikkje på grove, syndige lyster. Her er heller sjølve det vanlege livet i fokus.

For Paulus sjølv var det ikkje slik. Han var misjonær av høg klasse. Han visste: Evangeliet måtte ut til alle i heile verda. Han visste at Jesus hadde sagt: Gå! Slik hadde han ikkje noko val. Han måtte ut på reis.

Til korintarane skreiv han om det slik: «Det er ein tvang som ligg på meg,» 1. Kor. 9, 16. Han ropa ve over seg sjølv om han svikta det kallet. Og her til romarane nyttar han eit anna bilete: Eg står i skuld. Og den måtte han betala. Og me kan då tenkja på fleire slag skuld, eller slik at me står i skuld til fleire. Det er fokus denne gongen:

1. Me har skuld til Gud.

Den erkjenninga må koma først. Elles ser me ikkje det andre så klårt. Og då er det slik at kvar synd me har gjort er ein gjeldspost hjå Gud. Og der er me alltid i underskot. Den gjelda er ubetaleleg. Synda er alvorleg, og den øydela mennesket. Alt i oss er smitta av synd, me vart slavar under synda, sjuke og gjeldsbundne. Me er åndeleg døde for Gud.

Jesus fortel ei likning som viser det. I Mat. 18, 23 er sagt at ein mann hadde 10.000 talentar i skuld. Det vil tilsvara om lag 200.000 arbeidsår. Det seier seg sjølv at ingen kan betala det. Ein kan og omrekna det til pengar – over  50 milliardar kroner. Det er ei botnlaus gjeld hjå Gud.

Ei viktig sak her er at alle er slik. Gud skil ikkje på små og store syndarar. Han vil visa oss at synda uansett er alvorleg. Og difor er me allereie fortapt ni oss sjølve.

Når eit slik menneske høyrer og trur dette: «For vår misgjerning ble han knust --- du gikk for meg en blodig sti og jeg som skyldig var, slapp fri,» då rann ein ny dag. Dei fekk sjå at Paulus skreiv noko stort om dei: Jesus strauk ut skuldbrevet mot oss, Kol. 2, 14. Ja, då vart syndaren sett fri. Han vart ein kristen, og livet med Gud tok til – av nåde og i fridom.

2. Ei ny skuld.

Då me vart frelste, kjende takk til Gud for kallet og nåden og alt det Gud gav oss. Alt var av nåde, Ef. 2,8. Det tyder gratis og utan vår forteneste. Og då kom spørsmålet frå Salme 116,12: Kva skal eg gje Herren att? Slik tenkjer ofte Guds born. Og me syng: Hva skal jeg gi til min Frelser?

Dette er litt av det nye sinn: Takk for frelse og fridom. «En evighet blir ei for lang til ham å prise med min sang.»

3. Meir skuld.

Det var godt at me vart frelste, det er ei fin oppleving. Men snart kom tanken: Dette evangeliet gjeld alle. Andre må få høyra og koma til Frelsaren. Det er mi eiga slekt, bygda vår og landet. Ja, me les i Bibelen: Til endane av jorda. Apg. 1,8,

Mange har ennå ikkje høyrt, og dei døyr uvitande. Det blir ein tung sekk å bera for oss som trur. Eg spurde ein misjonær for mange år sidan: Kva er eit misjonskall? Og han svara: Det er noko eg ikkje kjem forbi.

Bibelen har også ord om desse unådde: Freds veg kjenner dei ikkje. Rom. 3, 17. Og: Heidningane som ikkje kjenner Gud. 1. Tes. 4, 5. Det er millionar av dei i verda. Kunne me sett dei samla, ville det blitt eit useieleg sukk og rop til Gud for dei. Nå kan me berre førestilla oss dette i tanke og sinn.

Men du og eg som kristne kjenner Han, og det sæle evangelium. Skal dei få høyra det, må det bli ved oss.  Det såg Paulus, og vitna om det her. Han står i skuld til grekarar og barbarar – det er heidningar av alle slag. Og han har skuld til vise og uvise – Det står ikkje på utdanning og kunneskap eller vit og forstand. Evangeliet kjenner ingen grenser. Og det gjer heller ikkje misjonen.

4. Er me villige?

Paulus seier: Difor er eg for min del villig. Han er rede til å gå alle stader. Ja, han ynskjer det (NO 78). Og her kjem han med ei interessant utsegn. Han ynskjer å møta dei kristne og verta oppbygd saman med dei, v. 12. Det er ein fin tanke. Det heilage samfunnet strekkjer seg ut til alle kristne, også dei me ikkje kjenner.

Dinest kjem det noko meir i v. 13: Han vil dei skal vita at han har tenkt på dei i lang tid og planlagt å reisa til Rom. Så opplevde han som me og gjer at noko kom i vegen. Han seier ikkje kva det var, men han vart hindra. Og så kjem den eigentlege grunnen til at han vil til Rom: «Også hjå dykk ville eg gjerne hausta noko frukt av arbeidet mitt.» Då tenkjer han på nye kristne, nyfrelste heidningar som kan vinnast ved hans forkynning og arbeid. Han ser etter det. Det er ikkje galt å ynskja frukt av arbeidet.

Kallet til oss gjeld ikkje berre Rom. Det gjeld Norge, Kina, Afrika – og alle andre land. Lat det bli alvor i vår sjel: Utan evangeliet er dei evig fortapte. Lat det trengja inn i oss: Nå er det nodetid, Guds sol skin på jorda. Og me har så litre frukt av livet vårt.

David sa: Kongen sitt ærend har hast. 1. Sam. 21, 8. Og nokre spedalske kom til syrarleiren og fann mat og sa: Dette er dagen då me kan bringa ein god bodskap. Det var dei spedalske som fekk oppdraget.

Lat Jesus få tenna ein brann: Nokre må bli frelst i år! Det er nøden.

Gi meg ditt ømme frelsersinn for slektens sorg og hram…

.

Rom. 4, 4-5.

Rom. 4, 4-5.

Her møter me to slags menneske, og begge er religiøse og vil til himmelen. Men Paulus skil de ifrå kvarandre – dei blir heilt ulike når me ser kva han seier om dei. Det er viktig å ha klåre tankar om dei åndelege ting, elles kan me lett lura oss sjølve. Ved det kan faktisk andre også bli lurt inn på ein falsk veg. Kva seier paulus om dette?

A. Dei som har gjerningar.

Det er overskrifta over den eine gruppa. Kva tyder det?

1. Dei lagar seg sjølv ei rettferd for å bli frelst ved den. Det kan tyda fleire ting.

M.a. lever dei eit fint liv og er vel oppdregne og fører seg fint mellom folk. Dei drikk seg gjerne ikkje fulle og held seg frå ytre, og stygge synder. Nå er dei ikkje alltid gode, det kan ingen vera. Og det blir nett deira unnskyldning: Me feilar alle i noko. Men dei prøver å stå fram som vellukka og fine menneske.

Ved sida av dette er dei også religiøse. Me finn dei i kyrkja og nokre gonger på bedehus, til altars. Og dei les i Bibelen og ber sitt fadervår og kanskje litt meir. Og då er dei vel kristne?

Og mange går lenger med fleire gjerningar. Dei ofrar til misjon og Røde Kors og andre gode tiltak. Dei vil gjerne hjelpa dei som er i nød ute i verda. Dei kan også vera med i eit arbeid for Guds sak, i foreining og styre. Alt dette er vel og bra. Me treng fleire som vil ta eit tak. Men då opppdagar me det neste:

2. Dei har ikkje bruk for nåde. Det er gjerningane dei byggjer på, og nåde blir berre eit ord. Eller dei mistyder nåden og misbrukar den ved å leggja noko til nåden. Det er liksom ikkje nok at Gud vil gi oss noko. Me må ha noko anna i tillegg. Somme kan til og med styggjast ved ordet nåde. Det tek liksom frå dei alt dei har. Og det er også rett.

Nå er Bibelen klår over at frelsa er av nåde og berre av nåde. Ef. 2, 8. Ingen kan bli frelst på nokon annan måte. Nektar du nåden, er du utan Gud og frelse i liv og død. I Guds rike kan det ikkje vera annleis. Gud har bygd opp frelsa på nåde åleine.

3. Dei får løn som fortent.

Gjerningane er slik at det fylgjer løn med. Tenk berre på arbeidslivet. Til vanleg er det få som vil arbeida lenge utan å få betaling. Mange kan ta eit tak i dugnad for nabo og kjende. Men arbeidsgjevaren er til vanleg pliktig å betala for arbeid. Og slik må det vera. Alle skal ha noko å leva av her i verda.

Slik er det og åndeleg. I kap. 6, 23 seier Paulus: Den løn som synda gjev er døden. Dei kan få ros av menneske her i livet. Men på rekneskapsdagen til slutt står døden att som ein naudvendig konsekvens av livet utan Gud. Og død her tyder evig fortaping borte frå Gud. Ved at dei har forakta Gud og hans nådegåve, fortener dei ein slik utgang av livet.

Dei hadde ikkje tenkt det slik, og løna blir ei overrasking for dei i første omgang. Kanskje dei så vil sjå og skjøna at det var rett av Gud å gjera det slik. Dei har sjølve valt denne vegen borte frå Han.

B. Dei som ikkje har gjerningar.

Det er uttrykk for alle dei frelste. Dei har nok gjerningar dei og, men dei reknar ikkje med dei. Dei var berre ein del av livet. Og korleis var og er slike menneske?

            

1. Dei ugudelege.

På ein måte er dei slik lik den første gruppa. Dei var også utan Gud. Men skilnaden er at dei frelste ugudlege har sett og erkjent si gudløyse. Når dei ser på seg sjølv, kjenner dei seg som dei verste menneske på jord. Dei ser sine store synder. Og i høve til Gud og hans herlege lys, er alle synder store. Det som ofte er lite i våre augo, er alvorleg for Gud når det ikkje stemmer med hans vilje og ord.

Men framom alt ser dei inn i sitt hjarta. Og der oppdagar dei berre svart og stygt og synder som bur i oss. Dei ser seg fortapte alt nå her i livet. Det verste er kanskje at dei hatar Gud og hans vesen. Og dei veit at det var rettferdig av Gud å senda dei rett til helvete i denne stunda. Kvar ein som har opplevd dette, veit at det ikkje er lett å ha det slik.

2. Dei er utan gjerningar.

Jo, dei har gjerningar. Dei har kanskje gjort mykje godt og. Men dei er misnøgde med alt sitt eige og seg sjølv på denne måten. Dei er fattige sjeler , åndeleg sagt. Og dei ser meir og meir at det er ikkje nok med gjerningane. Omvendinga er ikkje god nok om dei prøver alt dei kan. Dei har ingen rett anger eller bøn eller noko i sitt eige liv. Alt er berre ein tapskonto. Dei har truleg gjort alt dei kunne for å tilfredsstilla Gud. Men i sjela er berre uro. Korleis skal dette gå?

3. Då skjedde det:

Dei oppdaga noko Gud hadde gjort! I Kristus! Kanskje det var ein tale som gjorde det, eller dei las i ei bok – eller mintes noko dei hadde høyrt: Jesus døde på krossen for å frelsa alle som kjem til han. Det kan skje på mange vis, men resultatet blir: Det gjeld jo meg og! Det kan eg lita på. Utan at dei eigentleg tenkte det, hadde dei byrja å tru på Han. Dei tapte trua på seg  sjølv og rekna berre med Jesu gjerning. Då hender det så ofte at me taper trua på eigne gjerningar og liv, og ser berre på Jesus. Han er vår frelse. Han har gjort det. Og det er nok!

4. Kva skjer?

I den stunda fekk du nåde og du vart fullstendig rettferdig for Gud – i Jesus. Du fekk det på same måte som Abraham. Han trudde Gud og det vart rekna han til rettferd, v. 2-3. Me har ikkje gjort oss fortent til frelse og rettferd på denne måten. Bibelen strekar sterkt under at rettferda vert tilrekna. Det er som om ein overfører eit stort eller lite beløp frå sin konto og over på din! Heile beløpet vert i denne stunda din kapital.

Nå er det din tur. Kom!

Rom. 3, 28.

Rom 3, 28.

Dette verset kan me sjå på som ein konklusjon på det han har skrive tidlegare. Spørsmålet er korleis eit menneske kan bli frelst. Det står det mykje om i Bibelen. Og det kan seiast på fleire måtar utan at dei treng å motseia kvarandre.

Og Paulus er ganske sikker på at han talar rett. Om denne saka er det ikkje tvil. Her kan me seia at Luther liknar litt på han. Også han slår denne saka fast utan diskusjon eller tvil. Det var vel om me og hadde noko av det. Ei tvilande og vinglande tru har lite kraft i seg.

Me tenkjer her på første setning i verset: Vi er overtydde om… Bibelomsetjingane kan variera noko her. I 1930 og -38 bibelen er det slik: Vi holder for/ vi held fyre. Bibelen Guds ord omset det slik: Vi holder fast på… Og i den siste 2011-Bibelen står det slik: Vi hevder at.

Alle desse uttrykka kan me skjøna slik at det ligg ei overtyding bak: Ut frå Guds ord må det vera slik. Derimot er eg ikkje glads for uttrykket i 1978-omsetjinga: Vi meiner at… Guds frelse har ikkje noko med vår meining å gjera. Det gjeld heile tida Guds meining. Og den tyske tolkaren W. F. Besser skriv om dette slik: Det er grunngjeve i Guds frelsesord og gjerning og byggjer på Guds nåde og forteneste.

Og ut frå dette kan me seia: Me er overtydd om og kjem difor ikkje bort frå det Gud har sagt. Og eigentleg er det godt å vita at frelsa er noko fast og sikkert. I verda er det mykje uvisse om mest alt. I den bibelske læra kan me trekkja fram fleire sider med er overtydde om på denne måten:

1. Gud skapte alt.

Det ser me alt i det første verset i Bibelen, 1. Mos. 1. Og det vert teke opp att i Joh1,1f. I Salme 33 vers 6 og 9 finn me og fine vers om dette. Mennesket er Guds finaste handverk, eit meisterstykke av Gud som ingen vitskapsmann kan gjera etter han. Og me vart skapte ved ei særskilt handling av Gud, ikkje som ei utvikling av det som alt var til. Her vil me som kristne hevda at Darwin tok feil, o9g det gjer også evolusjonslæra hans i vår tid. For dei avset Gud.

Etter Bibelen er det Gud som har gjort alt og med det eig han også alt og alle. Han styrer over verda og har rett til oss menneske. Men menneske fekk ein «fri» vilje til å lyda Gud eller å fornekta han. Adam og Eva gjorde det siste.

Men skapinga var ikkje tilfeldig, men etter ein plan. Og Han skapte menneska i sitt bilete, og tyder enkelt nok at dei var så fullkomne som eit menneske kan vera. For det var Gud som handla sjølv om me ikkje kan skjøna alt til punkt og prikke.

2. Synda er ein realitet.

I den første boka i Bibelen kap. 3 ser me korleis det hende. Synda kom inn i verda ved slangen si freisting og menneska sin ulydnad. Det var starten. Men me ser det også kva dag – på TV, i aviser, i ord og gjerning der me møter menneske. Her er mykje vondt i verda. Og det stammar frå syndefallet.

Så merker me også at synda er inne i oss – alle. Det øydelegg livet for mange. Om folk lever i denne synda og gjer opp med Gud, går die mot fortapinga. Det er den visse avslutning på livet utan samfunn med skapar og frelsar.

Og Bibelen slår fast at alle har synda. Ingen kjem difor unna Guds dom. Rom. 3, 23. Me står skuldige innfor Gud av di me sjølv har våre ulydig mot Han, v. 19. Og me må vera merksam på at all synd er mot Gud og ikkje berre mot menneske. David fekk sjå det då han synda så grovt med Batseba: Mot deg åleine har eg synda, Salme. 51, 6. Det var nok Gud som viste han det då han erkjende.

Me kan seia med salmediktaren: Jeg står for Gud som allting vet og slår mitt øye skamfull ned. Jeg ser min synd, at den ser stor i tanker, gjerninger og ord… Då er me overtydde om at synda er alvorleg.

3. Eg er udugeleg.

Det er den neste overtydinga. Og her må Gud arbeida mykje med oss for å via oss det. Det ligg i oss at me vil klara oss sjølve. Me er som born som seier: Eg skal gjera det, eg kan…

Guds Ande arbeider på å føra oss til erkjenning av at me aldri blir gode nok. Men me prøver å gjera så mykje me kan og trur at det skal hjelpa oss til himmelen. I bibelsk språk er det kalla lovgjerningar. Det er ikkje alle slags gjerningar. Det er slikt me gjer for å bli frelst. Det er god moral, mykje bøn, hjelpearbeid både heime og i andre land. Kan ikkje det hjelpa meg til å bli ein kristen? Vil ikkje Gud sjå med blide augo på meg når eg gjer noko godt? Kan eg ikkje då venta å få ein himmelbillett?

Den Heilage Ande må nok arbeida mykje på deg som har det slik. Han vil visa deg at i dette er du og alle andre duglause. Me kan ikkje hjelpa Gud. Det nyttar ikkje med offer og arbeid og iver for Guds sak. Det hjelper ingen til himmelen.

Paulus hadde prøvd det – som farisear. I Fil. 3 reknar han opp fleire gode sider ved seg sjølv og trudde at det var nok. Han seier til og med at han var lytelaus i rettferd etter lova. V. 6. Slik tenkte farisearane på hans tid, men dei tenkte feil. Hans ei9ga rettferd var ikkje nok.

Luther gjorde noko av det same. Han pinte seg sjølv, reiste til Roma og gjekk opp ei trapp (Scala sancta) med mange bøner. Men han fekk ikkje fred i hjarta. Det skreik i han: Korleis skal eg få ein nådig Gud? Lenge levde han i denne villfaringa. Til siste måtte han og alle me som vart frelst siga i kne og sanna: Eg maktar ingen ting i dette. Eg kan ikkje bli frelst, døra er stengd for meg. Du er sæl om du om du vert overtydd om det. For då kjem det neste:

4. Trua.

Trua kjem, seier Bibelen. Men korleis? Ikkje ved å høyra det menneska seier. Rom. 10, 17 seier det klårt: Trua kjem av forkynninga, ved Kristi ord. Etter vers 16 er det evangeliet. Men det er altså Kristus som kom med evangeliet, hans ord og gjerning er evangeliet. Dette er veldige ord med himmelsk kraft. Svensken Erik Bernspång seier: «Ei sann tru kan berre bli fødd ved evangeliet, budskapet om Jesus Kristus.»

I praksis skjedde det gjerne slik: Du såg til slutt at du ikkje kunne gjera noko til frelse. Det såg mørkt ut og du gav opp all von. Så høyrde du eller las om Jesus som ville og kunne frelsa syndarar. Du fekk høyra at han hadde gjort det du skulle og betalt di syndeskuld hjå Gud. Ordet om Jesus traff deg og du skjøna: Hvis dette er sant, er eg likevel frelst. Du hadde sleppt trua på deg sjølv og feste di lit til det Jesus var og sa og hadde gjort. Der var frelsa. 

Luther seier noko om dette i Romerbrevskommentaren: Apostelen lærer altså at eit menneske lever berre ved trua si og tillit til Gud, og ikkje av gjerningane sine, men aleine av Guds barmhjertighet. Og: Me trur fast og sikkert, ja me veit, me er overtydd ved Ordet, at syndarane er rettferdige ved tru.

Berre Gud kan frelsa, utan vår hjelp. Me er alle som røvaren på krossen. Han ber oss om å ta imot Jesus, Joh. 1, 12. Det er å tru. Det er å overgi seg til Gud.

Mi frelsesvisse er då ikkje det eg kjenner eller føler eller opplever eller gjer. Mi visse om frelse er Jesus. Den danske prestedottera song slik før ho døydde:

Å tro, det er å legge seg end ved korsets fot,

Og begge armer strekke sin Herren Kristi imot.

Alt dette kan me tru og ta imot av di me som kristne er overtydde om at Bibelen talar sant og er Guds heilage ord. Der finn me vår frelsesgrunn og der er mat for sjela livet ut. Heilt til den dagen Han kjem att og kallar oss heim. Amen.